مستمر خون "هدیه" کنید!

سیناپرس:تاریخ 14 ژوئن (24 خرداد) با هدف افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت اهدای خون برای نجات جان بیماران و نیاز بررسی از مرجع مستمر طبق کپی رایت به اهدای خون و سایر فرآورده های خونی سالم، به نام روز جهانی اهدای خون (World Blood Donor Day) نامگذاری شده است.

این تاریخ، سالروز تولد کارل لاندشتاینر (Karl Landsteiner)، زیست شناس، پزشک و ایمونولوژیست اتریشی است که در سال 1900 موفق به شناسایی 4 گروه عمده خونی شد و برای همین کشف، جایزه نوبل پزشکی 1930 را از آن خود کرد.

کشف سیستم گروه خونی ABO توسط لاندشتاینر (ABO Blood group system)، تأثیر زیادی بر تحقیقات مرتبط با انتقال خون داشت.

نخستین مراسم روز جهانی اهدای خون (اهداکنندگان خون) با هدف گرامیداشت تلاش های لاندشتاینر و در عین حال، تقدیر از میلیون ها اهداکننده خون در سراسر جهان که با اهدای مقادیری از خون خود، جان هزاران بیمار را نجات می دهند، در سال 2004 برگزار شد.

(کاریکاتور: شهریار میرنیا)

این رویداد، یکی از هشت کمپین بهداشت عمومی جهانی است که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) برگزار می شود.

آمارهای سازمان بهداشت جهانی در مورد اهدای خون:

• اگر یک درصد جمعیت یک کشور به صورت مستمر خون اهداکنند، نیاز اساسی به خون در آن کشور تأمین می شود.
• از 112.5 میلیون واحد خون اهدایی در هر سال در سراسر جهان، حدود نیمی از آن در کشورهای با درآمد بالا جمع آوری می شود.
• در کشورها با درآمد پایین، 65 درصد موارد انتقال خون مربوط به کودکان زیر 5 سال است؛ درحالیکه در کشورها با درآمد بالا، اصلی ترین گروه دریافت کننده خون افراد یالای 65 سال هستند.
• براساس نمونه گیری بر روی یک گروه جمعیتی یک هزار نفری، نرخ اهدای خون در کشورها با درآمد بالا 32.1 درصد، در کشورها با درآمد متوسط 14.9 درصد، در کشورها با درآمد کمتر از متوسط 7.8 درصد و در کشورها با درآمد پایین 4.6 درصد است.
• 57 کشور 100 درصد ذخایر خونی خود را از طریق اهداکنندگان داوطلب (بدون دریافت وجه) تأمین می کنند.
• 74 کشور بیش از 90 درصد ذخایر خونی خود را از طریق اهداکنندگان داوطلب (بدون دریافت وجه) تأمین می کنند.
• 71 کشور بیش از 50 درصد ذخایر خونی خود را از طریق خون های جایگزین (دریافت همزمان خون از اعضای خانواده بیمار) یا از طریق افرادی که در قبال اهدای خون، وجه دریافت می کنند، تأمین می کنند.
• تنها 51 کشور از 180 کشور مورد بررسی، محصولات دارویی مشتق از پلاسما (PDMP) را تولید می کنند.

اهداکننده مستمر خون باش!

از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) شعار "خون اهدا کنید، به صورت مستمر خون اهدا کنید" به عنوان محور اصلی روز جهانی اهدای خون 2017 تعیین شده است.

هیچکس از زمان وقوع یک فاجعه خبر ندارد، اما در هر حادثه ای، مجروحانی هستند که به خون نیاز دارند. همیشه در زمان وقوع بحران یا شرایط اورژانس، این سوال مطرح می شود که "چه کاری از دست من بر می آید؟ و "چگونه می توانم کمک کنم؟" 

(تصویر: Medindia)

محور کمپین روز جهانی اهدای خون 2017، پاسخی به این سوالات است: تا وقوع یک بحران یا حادثه صبر نکنید: خون اهدا کنید، به صورت مستمر خون اهدا کنید (Give Blood, Give Now, Give Often).

قطعا اهدای خون در زمان وقوع حوادث یا بلایای طبیعی می تواند به نجات جان بسیاری از افراد نیازمند خون کمک کند، اما نبود ذخایر خونی کافی در ابتدای امر، می تواند منجر به مرگ تعدادی از مجروحان شود.

از این رو، محور کمپین امسال "تأکید بر اهدای مستمر خون است"، نه فقط در زمان وقوع یک حادثه. پس هر زمان که می توانید و تا هر میزان که بدن شما اجازه می دهد، خون اهدا کنید!

پیچ و خم تولید خون مصنوعی

همانطور که در گزارش قبلی به آن اشاره شد، جایگزین خون (blood substitude) یا اصطلاحا خون مصنوعی (artificial blood)، ماده ای است که برای تقلید عملکرد خون در بدن مورد استفاده قرار می گیرد. هدف اصلی از تولید خون مصنوعی، یافتن جایگزینی مناسب در فرآیند انتقال خون یا سایر محصولات مبتنی بر خون است.

خون مصنوعی محصولی است که در نقش جایگزین گلبول های قرمز عمل کرده و تنها وظیفه حمل اکسیژن و دی اکسید کربن در بدن را برعهده دارد.

(تصویر: digitaltrends)

اواخر ماه مارس (اوایل فروردین 96) محققان دانشگاه بریستول با همکاری بخش خون و پیوند سرویس سلامت ملی (NHS) انگلیس، مدعی توسعه روش جدیدی شده اند که امکان تولید تعداد نامحدود گلبول های قرمز خون را فراهم می کند. در این روش، سلول های بنیادی بالغ در مراحل اولیه به دام انداخته شده و به سلول های بنیادی اریترویئد (erythroid stem cells) جاودانه تبدیل می شوند. در تئوری، این سلول ها از قابلیت تولید نامحدود گلبول های قرمز در آزمایشگاه برخوردار هستند.

روش ابداعی جدید بسیار پرهزینه است و انتظار می رود که در صورت تجاری شدن، تنها برای تولید گروه های خونی نادر مورد استفاده قرار بگیرد.

موفقیت دانشمندان در تولید خون مصنوعی می تواند یکی از چالش های مهم در این زمینه، یعنی کمبود اهداکننده خون را برطرف کند.

گزارش: معصومه سوهانی

منابع: healthable / reliefweb / sciencealert / WHO